Sæmundur E. Þorsteinsson, TF3UA.

Gísli G. Ófeigsson, TF3G

Yngvi Harðarson TF3Y

EMC-nefnd Í.R.A. hefur unnið umsögn um tillögu að staðli um fjarskipti yfir raflínur, sem nýlega var komið á framfæri við Póst- og fjarskiptastofnun. Umsögn nefndarinnar er birt í heild hér á eftir til fróðleiks fyrir félagsmenn. Nefndina skipa: Sæmundur E. Þorsteinsson TF3UA formaður, Gísli G. Ófeigsson TF3G og Yngvi Harðarson TF3Y.

_


Til Póst-og fjarskiptastofnunar
Suðurlandsbraut 4
108 Reykjavík

Efni: Umsögn um tillögu að staðli um fjarskipti yfir raflínur

Dags.: 30. október 2012

Inngangur

Fjarskipti yfir raflínur hafa verið stunduð um áratuga skeið. Rafmagnsveitur notuðu lengst af raflínurnar til merkjasendinga en í afar litlum mæli. Á 10. áratugnum byrjuðu miklar þreifingar í þá átt að nýta raflínukerfið til fjarskipta fyrir almenning. Hér á landi var starfsemi Línu.nets mest áberandi á þessu sviði og var talsverðum fjármunum varið í prófanir og tilraunauppsetningar. Til stóð að bjóða fólki samband með samnýttum hraða 1 Mb/s – 3 Mb/s og hefði samnýtingin orðið milli allra íbúða sem tengdust sama spenninum í 230 V kerfi Orkuveitunnar. Fjarskiptin yfir raflínurnar byggjast á því að nýta stuttbylgjusviðin og helst tíðnisviðin þar fyrir neðan fyrir merki sem send eru eftir raflínum. Í kerfi Línu.nets var það alltaf nokkur ráðgáta hvernig merkin kæmust fram hjá raforkumælinum sem er við rafmagnsinntak hverrar íbúðar, en hann er ágæt láhleypisía og heftir því verulega útbreiðslu hátíðnimerkja eftir línunum. Engri hátíðnibrúun yfir mælinn var beitt. Aðferðin fólst í því að senda mjög sterkt merki að mælinum, láta það geisla út nærri íbúðinni og treysta á loftnetsverkun raflínanna í nærliggjandi íbúðum til að nema merkin og skila þeim inn á raflínurnar.

Fljótlega eftir aldamótin var alveg horfið frá hugmyndinni um raflínufjarskipti í aðgangsnetinu. Í staðinn hóf Orkuveitan ljósleiðaravæðingu og raflínufjarskiptin fluttust inn í íbúðir fólks. Nú eru þau notuð innan íbúða með misjöfnum árangri. Uppsetningarmenn á vegum símafélaganna hrífast ekki af þessari tækni, hún er óáreiðanleg virkar sums staðar og annars staðar ekki og einnig er virknin tímaháð. Raflínufjarskipti eru þó notuð hér á landi enda skiptir áreiðanleikinn stundum litlu máli, t.d. við vefskoðun. Hins vegar henta þau engan veginn fyrir flutning IPTV merkja.

Til eru mun hentugri og öruggari lausnir til fjarskipta innan íbúða sem nýta t.d. kóaxlagnir (MoCA) og símalínur (HomePNA). Einnig hefur þráðlaus tækni tekið stórstígum framförum á undanförnum árum, einkum með tilkomu staðalsins IEEE802.11n sem nýtir bæði OFDM og MIMO. Þessi staðall g.r.f. merkjum á 2,4 GHz og 5 GHz og leyfir allt að 600 Mb/s gagnahraða. Sending IPTV merkja með þessari tækni hefur verið prófuð og gengur upp. Auk þessa er nýr WiFi staðall í undirbúningi, 802.11ac en hann vinnur á 5 GHz tíðnisviðinu og leyfir gagnahraða yfir 1 Gb/s.

Frumvarp að nýjum staðli fyrir fjarskipti um raflínur FprEN 50561-1

Meðal radíóamatöra hefur farið fram mikil umfjöllun um þessi drög að staðli. Óttast menn mjög að innleiðing hans geti þýtt endalok stuttbylgjufjarskipta a.m.k. eins og þau eru nú þekkt í þéttbýli. Þýskur amatör, Karl Fischer að nafni hefur varið miklum tíma í að kynna sér drögin og skrifað um þau ítarlega grein. Það er mat undirritaðs að mati hans sé treystandi og hafa mörg landsfélög í Evrópu einnig metið það svo. Karl er hugbúnaðarverkfræðingur en hefur greinilega tileinkað sér radíófræði mjög vel ef marka má þau skrif sem hann birtir á heimasíðu sinni. Hans niðurstaða um staðlafrumvarpið er eftirfarandi:

„EN 55022 was written by experts in order to protect the radio spectrum – whereas FprEN 50561-1 was written by the industry in order to be able to sell PLC devices. Actually there is no necessity whatsoever for a new Standard – the real purpose of this draft Standard is to raise the existing well-considered limits for disturbance emissions up to 10,000-fold and to flood the European market with PLC devices. If it is approved, it will render the valuable natural resource Shortwave completely useless for the Amateur Radio service and nearly useless for the Broadcasting service. FprEN 50561-1 undermines the liability to protect Radio Services from harmful interference which all members of the International Telecommunication Union accepted by commitment to the “Radio Regulations”of the ITU, because they prescribe: “S15.12 § 8 Administrations shall take all practicable and necessary steps to ensure that the operation of electrical apparatus or installations of any kind, including power and telecommunication distribution networks, but excluding equipment used for industrial, scientific and medical applications, does not cause harmful interference to a radiocommunication service and, in particular, to a radionavigation or any other safety service operating in accordance with the provisions of these Regulations”.

EMC-nefnd ÍRA tekur undir þau sjónarmið sem koma fram í grein Karls Fischer.

Rétt er að benda á að skv. staðlafrumvarpinu er gert ráð fyrir nýtingu tíðnisviðs niður í 150 kHz. Gert er ráð fyrir að merkisstyrkur á því tíðnibili geti orðið allt að 66 dBµV. Þetta samsvarar um 2 mV merkisspennu á línunni. Þessi spenna framkallar straum á rafmagnslínunni sem veldur útgeislun. Inni á heimili er um að ræða nærsviðsútgeislun enda er bylgjulengd um 1500 m löng á 200 kHz. Ríkisútvarpið sendir út á langbylgju frá Gufuskálum á 189 kHz og er viðmiðunarsviðsstyrkur á Reykjavíkursvæðinu um 70 dBµV/m. Með slumpareikningi er hægt að sýna fram á að sviðsstyrkur raflínufjarskipta í nærsviði inni á heimili m.v. 5 m fjarlægð frá útgeislandi vír er mjög nálægt sviðsstyrk Ríkisútvarpsins. Það eru því líkur á því að raflínufjarskipti geti truflað langbylgjusendingar Ríkisútvarpsins inni á heimilum. Með hliðsjón af því að þessar sendingar teljast hlekkur í almannavörnum þjóðarinnar væri tekin nokkur áhætta af því að leyfa slík raflínufjarskipti.

Niðurstaða

EMC-nefnd ÍRA mælir með því að fulltrúi Íslands í staðlanefndinni CENELEC leggist gegn því að staðlafrumvarpið FprEN 50561-1 verði samþykkt sem staðall. Með innleiðingu búnaðar skv. þessum staðli væri tekin mikil áhætta sem felst í því að stuttbylgjufjarskipti í þéttbýli truflist verulega og einnig langbylgjufjarskipti sem snerta öryggi þjóðarinnar. Það er mat ÍRA að nóg sé af öðrum handhægum lausnum til innanhússfjarskipta svo að áhrif af því að hafna staðlinum yrðu óveruleg.

______________________________
Sæmundur E. Þorsteinsson
Formaður EMC-nefndar ÍRA

Ari Þ. Jóhannesson, TF3ARI

Fyrsta sunnudagsopnun á yfirstandandi vetrardagskrá verður haldin sunnudaginn 11. nóvember n.k. kl. 10:30 í félagsaðstöðu Í.R.A. við Skeljanes. Ari Þórólfur Jóhannesson, TF3ARI, mætir í sófaumræður og kynnir FlexRadio Systems, sem eru brautryðjendur í markaðssetningu tölvutengdra HF sendi-/móttökustöðva fyrir radíóamatöra.

Flex 3000, 100W sendi-/móttökustöð sem vinnur á 160-6 metrum, verður á staðnum. Hún verður tengd við loftnet og gefst mönnum tækifæri til að handleika og prófa gripinn. Húsið verður opnað kl. 10 árdegis og er miðað við að dagskrá verði tæmd á hádegi.

Stjórn Í.R.A. hvetur félagsmenn til að mæta tímanlega.

________

Fyrirkomulag umræðna í sunnudagsopnunum er hugsað sem afslappað, þ.e. þar sem menn sitja með kaffibolla í stóra sófasettinu og ræða amatör radíó. Tiltekinn leyfishafi sem hefur staðgóða þekkingu á viðkomandi umræðuefni, nú FlexRadio Systums, leiðir umræðuna og svarar spurningum.

________

Eftirfarandi texti eru úr greininni “Kaup á nýrri amatörstöð haustið 2012” sem birtist í nýju tölublaði CQ TF, 4. tbl. 2012 (sem kemur út á næstunni).

FlexRadio Systems er bandarískur framleiðandi sem hefur notið velgengni á markaði. Fyrirtækið var stofnað fyrir aðeins 9 árum (2003) af radíómatör, Gerald Youngblood, K5SDR, í Texas í Bandaríkjunum. Í dag býður FlexRadio upp á 5 mismunandi gerðir HF sendi-/móttökustöðva. Ódýrasta stöðin er Flex 1500 sem kom á markað fyrir réttum tveimur árum. Það er QRP stöð sem átti við nokkra hugbúnaðarörðugleika að etja í byrjun, en gengur vel í dag. Þessi stöð er þriðja ódýrasta stöðin á markaðnum og kostar á innkaupsverði 649 dollara eða um 82 þúsund krónur. Aðrar vinsælar stöðvar frá FlexRadio eru 3000 og 5000A stöðvarnar. FlexRadio Systems kynnti tvær nýjar stöðvar á Dayton Hamvention í maí s.l. Þær eru sagðar boða byltingarkenndar nýjungar, einkum í viðtækishluta tækjanna. Það eru FlexRadio 6500 og FlexRadio 6700. Þessar stöðvar verða í dýrari kantinum, eða á bilinu frá 500 þúsundum til 1 milljónar króna á innkaupsverði. Þær eru væntanlegar á markað á 1. ársfjórðungi 2013.

PowerPoint glærur frá erindi þeirra Jónasar Bjarnasonar, TF3JB og Guðlaugs Kristins Jónssonar, TF8GX, um viðurkenningaskjöl radíóamatöra, sem flutt var í félagsaðstöðunni í Skeljanesi fimmtidaginn 1. nóvember, hafa verið settar inn á heimasíðu félagsins.

Slóðin er http://www.ira.is/itarefni/

Bestu þakkir til erindishöfunda og til Benedikts Sveinssonar, TF3CY, fyrir innsetningu á heimasíðuna.

Vilhjálmur Ívar Sigurjónsson, TF3VS

Næsta erindi á vetrardagskrá félagsins verður haldið í Skeljanesi fimmtudaginn 8. nóvember n.k. kl. 20:30. Þá mætir Vilhjálmur Ívar Sigurjónsson, TF3VS, í félagsaðstöðuna með erindi sitt Logger32, álitamál við þýðingu og kynning forritsins.

Líkt og áður hefur komið fram í miðlum félagsins, kom reynsluþýðing Vilhjálms á íslensku á Logger32 út í byjun þessa árs. Um var að ræða fyrsta dagbókarforritið af þessu tagi sem vitað er um að hafi verið þýtt á íslensku og hefur það síðan verið í boði ókeypis til radíóamatöra. Vilhjálmur mun fyrst ræða ýmis álitamál sem upp komu við þýðinguna, en síðan kynna forritið og helstu eiginleika þess.

Forritið er fáanlegt á vefslóðinni logger32.net. Þeir sem hafa sett það upp nýlega geta látið nægja að sækja uppfærslu. Hafi menn eldri útgáfur verður að sækja það frá grunni. Þýðingar eru svo í deildinni „support files” og nægir að sækja TF skjalið, afþjappa því í sömu möppu og forritið er og þá kemur þýðingin inn af sjálfu sér.

Stjórn Í.R.A. hvetur félagsmenn til að mæta stundvíslega. Kaffiveitingar.

Jónas Bjarnason TF3JB í Skeljanesi 1. nóvember 2012.

ónas Bjarnason, TF3JB, mætti í Skeljanes þann 1. nóvember með erindi þeirra Guðlaugs Kristins
Jónssonar, TF8GX, um viðurkenningaskjöl radíóamatöra. Fram kom m.a. að í boði í heiminum í dag
eru um 10 þúsund mismundandi viðurkenningaskjöl. Jafnframt kom fram, að helstu útgefendur þessara viðurkenninga eru landsfélög radíóamatöra (m.a. Í.R.A.), hinir ýmsu klúbbar og samtök innan áhugamálsins og tímarit radíóamatöra. Um 20 félagsmenn mættu í Skeljanes þrátt yfir hvassviðri og kalsaveður í höfuðborginni.

Þekktustu viðurkenningaskjölin eru talin vera: DX Century Club, DXCC (ARRL); Worked All States, WAS (ARRL); Worked All Continents, WAC (IARU); Worked All Zones, WAZ (CQ); Worked All Prefixes, WPX (CQ); CQ DX Award (CQ); Islands on the Air, IOTA (RSGB); Worked All Europe, WAE(DARC); og Europa Diplom (DARC). Erindið verður fljótlega vistað rafrænt á heimasíðu félagsins.

Stjórn Í.R.A. þakkar þeim Jónasi Bjarnasyni, TF3JB og Guðlaugi Kristini Jónssyni, TF8GX,fyrir erindið og Sigurbirni Þór Bjarnasyni, TF3SB, fyrir ljósmyndir.

Ljósmynd frá samráðsfundi fulltrúa Í.R.A. og Póst- og fjarskiptastofnunar 31. október 2012. Frá vinstri: Sæmundur E. Þorsteinsson TF3UA, Bjarni Sigurðsson sérfræðingur PFS, Hafþór Óskarsson sérfræðingur PFS, Hörður R. Harðarson sérfræðingur PFS, Jónas Bjarnason TF3JB, Kristinn Andersen TF3KX, Kristján Benediktsson TF3KB og Vilhjálmur Þór Kjartansson TF3DX.

Árlegur samráðsfundur fulltrúa Í.R.A. og Póst- og fjarskiptastofnunar fór fram í húsnæði stofnunarinnar við Suðurlandsbraut í Reykjavík þann 31. október. Til umræðu var m.a. innleiðsla nýs amatörbands á 472-479 kHz (630 metrum), endurnýjum sérheimilda á 5260-5410 kHz (60 metrum), á 70,000-72,200 MHz og á 1850-1900 kHz (160 metrum) í tilgreindum alþjóðlegum keppnum, en síðastnefndu þrjár heimildirnar renna út þann 31. desember 2012. Þá var rætt um frumvarp um nýtt amatörband á 5 MHz (60 metrum) á WRC ráðstefnunni 2015.

Það er mat stjórnar félagsins að fundurinn hafi verið mjög gagnlegur. Fleiri atriði voru tekin til umfjöllunar og verður nánar gerð grein fyrir þeim og fundinum í heild í CQ TF. Fyrsti samráðsfundur aðila var haldinn þann 16. ágúst 2011.

Frá vel heppnuðu erindi Sæmundar E. Þorsteinssonar TF3UA í Skeljanesi fimmtudaginn 25. október.

PowerPoint glærur frá erindi Sæmundar E. Þorsteinssonar, TF3UA, um fæðilínur, sem hann hélt í félagsaðstöðunni í Skeljanesi síðastliðinn fimmtudag, hafa verið settar inn á heimasíðu félagsins. Slóðin er þessi: http://www.ira.is/itarefni/

Bestu þakkir til Sæmundar E. Þorsteinssonar, TF3UA og til Benedikts Sveinssonar, TF3CY,fyrir innsetninguna.

TF3CW notaði 4 og 5 staka einsbands Yagi loftnet. Hann keppti í einmenningsflokki á 14 MHz, háafli.

A.m.k. fimm TF stöðvar voru skráðar á þyrpingu (e. cluster) í CQ World-Wide SSB DX-keppninni helgina 27.-28. október: TF3AM (öll bönd, háafl), TF3AO (21 MHz, háafl, aðstoð), TF3CW (14 MHz, háafl), TF3SG (öll bönd, háafl) og TF3W (öll bönd, háafl, fleirmenningsflokkur).

TF3CW hafði alls 4.336 QSO (á 33 klst.) nú samanborið við 3.871 QSO 2011 og TF3W hafði alls 5.819
QSO (á 48 klst.). Það mun svo koma í ljós á næstu dögum hvernig okkar stöðvum gekk í samkeppninni, en keppendur hafa 5 daga til að skila gögnum til keppnisnefndar CQ eða til 2. nóvember n.k.

TF3W notaði 3 staka SteppIR Yagi loftnet á 10, 15 og 20 metrum, 1/4-bylgju stangarloftnet á 40 og 80 metrum og öfugt L-loftnet á 160 metrum. Á myndinni má sjá loftnetið fyrir 160 metra lengst til vinstri, þá loftnetið fyri 40 metra (í miðju) og loks loftnetið fyrir 80 metra.

Jónas Bjarnason, TF2JB

Guðlaugur Kristinn Jónsson, TF8GX

Næsti viðburður á vetrardagskrá Í.R.A. verður haldinn í félagsaðstöðunni fimmtudaginn 1. nóvember n.k. Þá mæta þeir Jónas Bjarnason, TF3JB og Guðlaugur Kristinn Jónsson, TF8GX, í Skeljanes með erindi um helstu viðurkenningarskjöl sem í boði eru fyrir radíóamatöra.

Viðurkenningaskjöl radíóamatöra (stundum nefnd “diplómur”) eru margar og margvíslegar. Talið
er að í boði í heiminum í dag séu allt að 10 þúsund slíkar. Forsendur þeirra allra eru, að radíóamatör þarf að hafa haft gilt samband við annan leyfishafa á einhverju af amatörböndunum (sem oftast þarf að vera staðfest). Þeir TF3JB og TF8GX eru trúnaðarmenn, hér á landi, fyrir þá aðila sem gefa út vinsælustu og mest eftirsóttu viðurkenningarskjölin, þ.e. Jónas fyrir CQ tímaritið og Guðlaugur Kristinn fyrir ARRL, landsfélag radíóamatöra í Bandaríkjunum.

Stjórn Í.R.A. hvetur félagsmenn til að mæta tímanlega, erindið hefst stundvíslega kl. 20:30. Kaffiveitingar.

  • Góður gestur í Skeljanesi.
  • J-póll, loftnet félagsins fyrir VHF/UHF, sett upp á ný.
  • Kenwood TS-2000 stöð TF3IRA komin úr viðgerð.
  • Stór sending af QSL kortum.
  • Uppsetning á 1/4-bylgju færanlegu stangarloftneti á 3,7 MHz við Skeljanes.

Á góðri stundu í Skeljanesi. Ingus Selevskis YL2TW (YL9T) og Ársæll Óskarsson TF3AO. Ingus kom í heimsókn í félagsaðstöðuna þann 25. október. Hann var mjög hrifinn af aðstöðunni og sérstaklega að félagarnir hafi tækifæri til að hittast vikulega í eigin aðstöðu (sem ekki er í boði þar sem hann býr í Lettlandi). Hann mun dvelja hér á landi í tæpar tvær vikur.

Benedikt Guðnason TF3TNT stöðvarstjóri TF3IRA, festir upp á ný J-pól loftnet fyrir VHF/UHF böndin
þann 25. október. Loftnetið er afar vandað og var smíðað af Vilhjálmi Ívari Sigurjónssyni, TF3VS, og
gefið félaginu. Það er smíðað úr koparrörum og var orðið verulega tært þegar Benedikt kom höndum yfir
það og þreif upp og pússaði. Síðan var netið úðað með sérstakri málningu sem mun verja koparinn fyrir
söltum sjávarúða Atlantshafsins í hvassviðrum vetrarins.

Kenwood TS-2000 stöð félagsins bilaði nýlega þannig að hún hætti að senda út. Ari Þórólfur Jóhannesson TF3ARI tók að sér að gera við hana og með aðstoð Róberts Harrys Jónssonar TF8TTY sem útvegaði hálfleiðara til viðgerðarinnar, komst hún í lag. Ari kom með TS-2000 stöðina í hús í Skeljanesi þann 25. október og fór fram viðamikil prófun á staðnum sem stöðin stóðst með prýði. Stjórn Í.R.A. þakkar þeim TF3ARI og TF8TTY sérstaklega fyrir verðmæta aðstoð þeirra félaga við að koma stöðinni í lag á ný. Myndin var tekin þegar Ari prófaði stöðina í gervihnattaviðskiptum frá TF3IRA. Frá vinstri: Sigurbjörn Þór Bjarnason TF3SB, Mathias Hagvaag TF3-Ø35, Claudio Corcione TF2CL, Ari Þórólfur Jóhannesson TF3ARI og Vilhjálmur Ívar Sigurjónsson TF3VS.

Bjarni Sverrisson TF3GB, QSL stjóri innkominna korta og QSL stjóri fyrir kallmerki félagsstöðvarinnar, kom færandi hendi í Skeljanes þann 25. október. Um var að ræða bunka innkominna QSL korta til félagsmanna sem hann síðan flokkaði niður og raðaði í hólf þeirra í QSL skápnum í aðstöðu QSL stofu félagsins á 2. hæð. Með Bjarna á myndinni eru þeir Sigurbjörn Þór Bjarnason TF3SB og Vilhjálmur Ívar Sigurjónsson TF3VS, sem aðstoðuðu hann við flokkunina.

Fimmtudagskvöldið 25. október var einnig mikið að gerast utanhúss. Þá var gengið frá uppsetningu á 1/4-bylgju færanlegu stangarloftneti TF3SG fyrir 80 metra bandið, sem hann lánar félaginu til notkunar í CQ World-Wide keppninni á SSB sem haldin verður nú um helgina 27.-28. október. Þeir sem komu að uppsetningunni voru Jón Ágúst Erlingsson TF3ZA, Benedikt Sveinsson TF3CY, Erling Guðnason TF3EE og Guðmundur Sveinsson TF3SG.

Sæmundur E. Þorsteinsson TF3UA flutti vel heppnað erindi í Skeljanesi þann 25. október.

Sæmundur E. Þorsteinsson, TF3UA, flutti fimmtudagserindið í félagsaðstöðunni í Skeljanesi þann 25. október. Erindi Sæmundar fjallaði um fæðilínur og var mjög áhugavert. Fram kom m.a. að fæðilínur eru jöfnum höndum kallaðar flutningslínur og flytja afl (merki) á milli sendis og loftnets, yfirleitt í báðar áttir. Fram kom einnig, að flutningslínur þykja lítt áhugaverðar þegar bylgjulegdin er miklu lengri en línan sjálf. Farið var yfir mismunandi gerðir lína, standbylgjur og margt fleira. Glærur sem fylgdu erindinu verða fljótlega settar inn á heimasíðu félagsins.

Stjórn Í.R.A. þakkar Sæmundi E. Þorsteinssyni, TF3UA, fyrir erindið og Jóni Svavarsyni, TF3LMN fyrir meðfylgjandi ljósmyndir.

Sæmundur fór á áhugaverðan hátt út í “praktíska” þætti eins og t.d. gerð línuspenna úr kóaxköplum.

Fyrirspurnum úr sal var svarað strax, faglega og án allra málalenginga.

Drjúgur tími fór í yfirferð á standbylgjum, enda áhugi mikill hjá viðstöddum á efninu.

Útskýringar í kaffihléi. Sæmundur E. Þorsteinsson TF3UA og Vilhjálmur Ívar Sigurjónsson TF3VS.

Útskýringar í kaffihléi. Haraldur Þórðarson TF3HP og Sæmundur E. Þorsteinsson TF3UA

Sæmundur E. Þorsteinsson, TF3UA.

Næsti viðburður á vetrardagskrá Í.R.A. verður haldinn fimmtudaginn 25. október kl. 20:30. Þá mætir Sæmundur E. Þorsteinsson, TF3UA, í Skeljanes og flytur erindi um fæðilínur og skylda hluti er snerta aðlögun sendis og loftnets.

Stjórn Í.R.A. hvetur félagsmenn til láta þetta áhugaverða efni ekki fram hjá sér fara og mæta stundvíslega.